Inwestor zapłaci za roboty nie wykonane przez podwykonawcę? #246

Czy jest coś gorszego dla inwestora niż solidarna zapłata podwykonawcy?

Tak.

Solidarna zapłata podwykonawcy za roboty budowlane, których ten nie wykonał.

Podwykonawca pozbawiony robót przez wykonawstwo zastępcze

Inwestycja energetyczna.

Relacje pomiędzy wykonawcą i jego podwykonawcą stają się napięte. Podobnie jak harmonogram całej inwestycji. Wykonawca zarzuca podwykonawcy, że to jego uchybienia narażają na szwank terminowość projektu. W końcu wykonawca powierza część robót podwykonawcy innym firmom w trybie wykonawstwa zastępczego. 

Podwykonawca konsekwentnie nie zgadza się z tym krokiem. W swojej konsekwencji jest tak konsekwentny, że konsekwencjami tego stanu rzeczy chce obarczyć inwestora. Wzywa go bowiem do zapłaty. Zapłaty kwoty, którą miał otrzymać od wykonawcy za roboty, które zostały przekazane do realizacji wykonawcom zastępczym. Ba! Nie tylko wzywa, ale i pozywa. Dokładnie o 984 tys. zł.

I wygrywa przed sądem apelacyjnym.

Zapłata za uniemożliwienie robót

Dlaczego wygrywa?

Korzysta z dobrodziejstwa zasady zgodnie z którą wykonawca, który był gotowy zrealizować roboty, ale uniemożliwiła mu to druga strona umowy może domagać się umówionego wynagrodzenia, mimo braku faktycznego przeprowadzenia prac.

A sąd apelacyjny uznał, że wykonawca wprowadził wykonawstwo zastępcze niezgodnie z umową, więc mamy do czynienia z takim właśnie uniemożliwieniem robót. Podwykonawcy zapłacić więc trzeba.

Odpowiedzialność inwestora

Ale dlaczego ma zapłacić inwestor?

Ponieważ odpowiada za wynagrodzenie podwykonawców. A roszczenie o zapłatę za niewykonane roboty jest właśnie wynagrodzeniem. Specyficznym, bo wynagrodzeniem bez stojącej za nim pracy, ale jednak wciąż wynagrodzeniem.

Podwykonawca może więc zwrócić się o nie do inwestora, jak o zapłatę za zwykłą fakturę za przerób nie uregulowany przez wykonawcę.

Nieprzyjemne konsekwencje

Sam sposób prawniczej oceny tematu jest spójny. Jednak trudno nie zauważyć, że mamy tu do czynienia z mechanizmem, który może zmrozić inwestorów.

Ta ogólna reguła sprowadza się bowiem do tego, że w kolejce do ich portfeli mogą stawać podwykonawcy, którzy nie zrealizowali nawet prac, z których efektu może korzystać inwestor. 

Ta konkretna sprawa dotyczyła wykonawstwa zastępczego. Ten sam sposób rozumowania można także zastosować chociażby do przypadków bezpodstawnego złożenia przez wykonawcę oświadczenia o odstąpieniu od umowy z podwykonawcą. Jednak największe pole niepokoju inwestorów wydaje mi się kryć w ich odstępowaniu od umów z wykonawcami.

Siłą rzeczy po takim odstąpieniu wykonawca nie będzie mógł umożliwić swoim podwykonawcom przeprowadzenia prac wynikających z zawartych z nimi umów. Trudno budować bez placu budowy. A pojęcie „przeszkody w wykonaniu robót budowlanych” jest szerokie i obejmuje nawet sytuacje niezawinione przez stronę zlecającą prace. Czy więc inwestor odstępując od kontraktu głównego nie będzie musiał zadawać sobie pytania „Czy pod moimi drzwiami nie ustawi się kolejka podwykonawców upominających się o wynagrodzenie, którego nie mogli zarobić?”?

Być może podobne rozterki miał sąd okręgowy. On w odróżnieniu do sądu apelacyjnego nie uwzględnił roszczenia podwykonawcy przeciwko inwestorowi. Uzasadnił to banalnie prostym założeniem – inwestor powinien płacić podwykonawcy wyłącznie za faktycznie zrealizowane roboty.

Ciekawsze rozważania co do oceny sądu dotyczą jednak obecnie tego co z tematem zrobi Sąd Najwyższy. Ponieważ zdecydował on przyjąć go do rozpoznania. Sprawa została przydzielona konkretnemu sędziemu w grudniu ’23, więc zabrania głos przez SN nie spodziewałbym się szybciej, niż za kilka miesięcy. Jeżeli głos zostanie zabrany, będę raportował co powiedział SN. I czy inwestorzy powinni się stresować.

Tymczasem o detalach sporu możesz posłuchać najnowszym odcinku podcastu „Prawnik na budowie”.